Als je iemands wettelijke erfgenaam bent, heb je drie keuzes. Je kunt zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. Hoogleraar Successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen Bernard Schols zou het iedereen in principe aanraden om beneficiair te aanvaarden. Waarom doet niet iedereen dat dan altijd? Volgens Schols is de regeling niet bij iedereen bekend. „Maar door een erfenis beneficiair te aanvaarden, zet je als het ware een hek om je privévermogen in het geval dat er meer schulden dan bezittingen zijn. Wie een erfenis zuiver aanvaardt, kan immers wel met privévermogen voor de schulden van de erflater opdraaien.

Om beneficiair te aanvaarden moet je langs de griffie van de rechtbank die hoort bij de woonplaats van de overledene. Dit kost je 132 euro aan griffierecht. Dit kun je ook samen met andere erfgenamen doen. Je bent nu verplicht om een lijst van alle bezittingen in de erfenis op te stellen en schuldeisers aan te schrijven, dit heet vereffenen. „Als de overledene een executeur testamentair heeft benoemd, moet deze persoon dat doen”, zegt Schols. Als de afwikkeling van een erfenis te ingewikkeld wordt, kunnen erfgenamen hiervoor ook een notaris in de arm nemen.

Iets anders om aan te denken na beneficiair aanvaarden, is dat je niet voor de afwikkeling van de erfenis mag ’snoepen’. Schols: „Je mag spullen zonder economische waarde, zoals een familiealbum, wel meenemen. Maar als jij de zilveren kandelaar van tante meepakt, ziet de wet dit als zuiver aanvaarden en kun je ook aansprakelijk worden gesteld voor de schulden.”

Daarbij is er nog verschil of je de spullen gebruikt, of alleen netjes bewaart. Uit de bezittingen van de overledene moeten immers de schuldeisers nog worden betaald. Wat waarde heeft moet worden verkocht. Maar als de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen, dan kunnen de schuldeisers niet bij jou als beneficiair aanvaardende erfgenaam aankloppen.

Vermoed je dat er grote schulden zijn, heb je geen zin in het gedoe en wil je de erfenis daarom maar in zijn geheel verwerpen? Schols zou het niet aanraden. „Stel dat er toch een buitenlandse spaarrekening is waar niemand van afwist. Dan gaat dat ook aan je neus voorbij.”

Wie in vol vertrouwen een erfenis zuiver heeft aanvaard en ineens geconfronteerd wordt met een schuldeiser waar diegene echt niets vanaf kon weten, bijvoorbeeld door gokschulden in het buitenland die nergens in de boekhouding staan, heeft nog een uitgang. Diegene kan met goedkeuring van de rechter binnen drie maanden alsnog beneficiair aanvaarden.

Maar in een veelvoorkomend scenario heb je daar niets aan, zegt Schols. „Stel, een van de ouders is lang geleden overleden. De andere ouder krijgt als langstlevende het huis, maar ook een schuld aan de kinderen voor het kindsdeel. Die wordt vaak vergeten, maar er komt wel jaar na jaar rente overheen. Laat jij het huis dan bijvoorbeeld na aan een kind uit de tweede leg, dan kunnen de eerste kinderen hiervoor aankloppen.” De driemaandenregeling geldt dan niet.